 |
| lata 30 XX w. |
"W skali porównawczej dawnych zamków i miejsc obronnych wyróżnia się zamek chęciński swoistym charakterem i położeniem reprezentując w sposób doskonały ideę średniowiecznej warowni monarszej, która nie będąc stałą siedzibą władcy, jest jednak jednym z wyrazów jego potęgi i siły. [...] Rolę swą chlubnie spełnił i dziś jest dla nas pomnikiem, dokumentem wielkiej wagi i wymowy, świadectwem historycznym swej epoki, której istotę wiernie odtwarza i przekazuje z całym realizmem." Jan Czarnecki
Za najbardziej prawdopodobną datę rozpoczęcia budowy twierdzy w osadzie Chęciny uważa się koniec XIII początek XIV wieku, kiedy to królem Polski był czeski monarcha Wacław II z dynastii Przemyślidów. Pisemna wzmianka na temat zamku pojawia się w dokumentach z 1306 roku, kiedy to Władysław Łokietek po niespodziewanej śmierci Wacława II powrócił z wygnania i zajął Kraków, obiecując przy tym oddanie w posiadanie krakowskiej kapitule Castrum (twierdzy) Chęciny wraz z przylegającymi wsiami. Jednakże, już latem 1307 roku Władysław, podejrzewając krakowskiego biskupa Jana Muskata o spisek, odbiera twierdzę i przekształca ją w ważne polityczne i wojskowe centrum kraju.
W pierwszej połowie XIV wieku do chęcińskiego zamku kilkukrotnie zjeżdżali na narady małopolscy i wielkopolscy rycerze, dostojnicy i urzędnicy, co też, według niektórych historyków, stało się wzorem do stworzenia później sejmu polskiego.
W 1318 roku, obawiając się najazdów teutońskich rycerzy, arcybiskup Janisław wysłał na przechowanie do zamku skarbiec oraz świętości z Gnieźnieńskiej katedry, która przez wiele wieków odgrywała rolę duchowego centrum Polski.
Za czasów Władysława Łokietka powstała zamkowa kaplica również nie rzadko dawała schronienie królewskiemu skarbcowi.
W 1331 roku pod murami twierdzy w Chęcinach zgromadziło się wojsko, które wyruszyło na krwawy bój z oddziałami zakonu krzyżackiego pod Płowcami.
Po śmierci Władysława Łokietka zamek odziedziczył jego syn Kazimierz III Wielki, przy którym twierdza w Chęcinach uległa znacznej rozbudowie oraz umocnieniu.
To właśnie w tym okresie nad zamkiem wzbiły się potężne baszty, które stały się symbolem potęgi władzy królewskiej.
Sam Kazimierz wolał Zamek Królewski na Wawelu, jednakże chęcińska twierdza na brak zainteresowania ze strony dostojnych właścicieli narzekać nie mogła.
Warownia na kilka lat przeobraziła się w rezydencję drugiej żony króla, Adelajdy Heskiej, dopóki w 1356 roku Kazimierz nie rozwiązał tegoż małżeństwa z powodu braku potomstwa.
W roku 1370 zamek stał się własnością siostry Kazimierza III, Elżbiety Łokietkówny,
która na prawach regenta przez kilka lat władała
Królestwem Polskim.
Pod koniec XIV wieku, kiedy to na polskim tronie zasiadł Władysław II Jagiełło, za murami chęcińskiej twierdzy powstał loch, w którym też w krótkim czasie znalazł się jego przyrodni brat, książę Andrzej Olgierdowic, koalicjant przeciwników króla.
W 1410 roku, po rozgromieniu Krzyżaków
w bitwie pod Grunwaldem i w bitwie pod Koronowem, do podziemi Zamku w Chęcinach trafiło liczne grono wziętych do niewoli znanych rycerzy, w tym przyszły wielki mistrz zakonu krzyżackiego
Michał Küchmeister von Sternberg.
W 1425 roku podczas epidemii dżumy mury chęcińskiego zamku dawały schronienie małoletniemu synowi Jagiełły, przyszłemu królowi Władysławowi III Warneńczykowi.
W 1465 roku na terytorium zamku miał miejsce ogromny pożar, po którym twierdza wracała do świetności przez dług okres czasu.
W drugiej połowie XVI wieku, w przeddzień swego wyjazdu z Polski, za murami zamku przebywała wdowa po Zygmuncie I, królowa Bona Sforza, która wywiozła do Włoch niezliczone bogactwa.
Według jednej z legend, pod ciężarem dwudziestu furmanek załamał się stary most na rzece Czarna Nida, znajdującej się w niedalekiej odległości od zamku, w wyniku czego skarb królowej po dzień dzisiejszy błyszczy w wodach owej rzeczki w promieniach zachodzącego słońca.
Duch zaś samej królowej błąka się po zamku chęcińskim z nadzieją, iż odnajdzie pomocnika, który wydobyłby jej skrzynie…
Próbował nie jeden. Między innymi ON, ruszył śmiało bo waleczny jest okrutnie,
ale wszystkich bez wyjątku, spotykał ten sam los.
Straże mimo próśb i wyjaśnień były nieugięte. Tak jak przed laty, tak i dziś, każdego śmiałka wtrącała do przepastnych lochów zamczyska.
Niestety naszego walecznego kolegę Grzesia też ;-(
Wkrótce po ucieczce Bony Sforzy na zamku miał miejsce jeszcze jeden pożar, po którym budowla utraciła swe znaczenie i była w tak opłakanym stanie, iż w roku 1588 podjęto decyzję o przeniesieniu archiwów hrabstwa z zamku do parafialnej cerkwi.
W 1607 roku, podczas rokoszu Zebrzydowskiego, Zamek w Chęcinach został zdobyty przez powstańców, którzy wyrządzili ogromne zniszczenia tej zabytkowej budowli, zburzyli arsenał oraz umocnienia.
Po upływie kilku lat chęciński starosta Stanisław Branicki przystąpił do odbudowy zamku, który w tym okresie pozyskał wygląd arystokratycznej rezydencji w duchu późnego Renesansu.
W latach
Potopu Szwedzkiego
zamek ucierpiał w wyniku działań wojsk Karola X,
а następnie armii księcia Siedmiogrodu Jerzego II Rakoczego,
który okazał się być sojusznikiem króla szwedzkiego.
W 1707 roku Zamek w Chęcinach ponownie stał się zdobyczą armii szwedzkiej, która rozgrabiła i spaliła go, po czym na wpół zburzona budowla ostatecznie upadła.
Ostatni raz działa wystrzeliły z jej murów w lipcu 1787 roku podczas honorowego salutowania na cześć króla Stanisława Augusta Poniatowskiego.
Po trzecim rozbiorze Polski zamek stał się własnością Austriaków, których nie martwił los tej wiekowej budowli.
Okoliczni mieszkańcy również nie przepuszczali okazji do pozyskania z ruin zamku materiałów budowlanych dla własnych celów.
Temat konieczności odbudowy twierdzy w charakterze obiektu historycznego poruszono w latach 1840, kiedy to do Chęcin przybyła delegacja, trudniąca się inwentaryzacją polskich pomników historii i architektury.
W latach I wojny światowej na szczycie wzgórza, w jednej z zamkowych baszt, rosyjskie wojska urządziły punkt obserwacyjny, który w czasie ostrzału został zniszczony wraz z basztą.
Odbudową zamku zajęto się po II wojnie światowej, w latach 1948-49, kiedy to zamkowy kompleks ponownie został uzupełniony o wysokie baszty.
Pod koniec lat 1950 zostały częściowo odrestaurowane mury zamku.
Obecnie zamek w Chęcinach jest jednym z najczęściej odwiedzanych zabytków tego typu w Polsce. Do dziś zachował się pełen obwód zewnętrznych murów obronnych, dwie wieże, baszta i fundamenty budynków mieszkalnych.
W wieży wschodniej mieści się punkt widokowy, skąd przy ładnej pogodzie widać wierzchołki Tatr.
Od kilku lat, każdy podróżujący wieczorem drogą krajową Kraków - Warszawa,
zwraca uwagę na wzgórze,
zwraca uwagę na wzgórze,
a na nim mieniące się wieloma kolorami ruiny
 |
| foto; Albin Marciniak |
Zamku Królewskiego Władysława Łokietka w Chęcinach.
Ciekawostki
26 maja 1331 roku na zamku chęcińskim odbył się
Zjazd Ziem Polskich zwołany przez króla
Władysława Łokietka.
Dzień ten został uznany za pierwsze obrady sejmu w Polsce. W 675 rocznicę tego wydarzenia, w 2006 roku w Chęcinach, pod patronatem ministra kultury i marszałka sejmu hucznie obchodzono "Święto Parlamentaryzmu Polskiego".
W 1554 r. królowa Bona
zdeponowała do zamku swoje kosztowności, które mieściły się na 24 wozach ciągniętych przez 140 koni. Przy ich wywożeniu do Włoch zawalił się most na Nidzie, stąd podobno nazwa tamtejszej wsi - Mosty.
Zamkiem w Chęcinach interesowali się i starali chronić związani z Kielecczyzną wybitni pisarze jak
Stefan Żeromski i Henryk Sienkiewicz.
Ten pierwszy wspominał o nim w Dziennikach oraz Popiołach, natomiast noblista wystosował list w obronie ruin.
W filmie obiekt wystąpił w latach 60-tych
w "Panu Wołodyjowskim" jako warownia
w Kamieńcu Podolskim.
Województwo świętokrzyskie
Powiat kielecki
Gmina Chęciny
sierpień 2017
źródło; zamkomania.pl, podróże.onet.pl, castels.today.pl, zamkipolskie.com, zamek.checiny.pl, wikipedia.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz