Bolesławiec- Średniowieczny zamek królewski

Fundatorem najstarszego założenia obronnego w rejonie Bolesławca był żyjący w połowie XIII w. książę kaliski Bolesław Pobożny, od którego imienia pochodzi nazwa miejscowości. 
Książę ten założył wzmiankowane po raz pierwszy w 1266 r. miasto Bolesławiec (zdegradowane w 1870 r. do rzędu wsi). 



Za jego czasów zbudowano również zamek czy gród (castrum) o tej samej nazwie, wzmiankowany w latach 1268 i 1277.


Obiekt ten strzegł ważnej strategicznie przeprawy przez Prosnę na ówczesnym pograniczu ziemi rudzkiej (później wieluńskiej), ziemi ostrzeszowskiej i Śląska. 
Pierwotne castrum bolesławieckie zostało opuszczone czy może nawet zniszczone w XIV w. 





Mogło to mieć związek ze znanymi historykom wydarzeniami z dziejów stosunków polsko-czeskich.

19 listopada 1335 r. król polski Kazimierz Wielki i król czeski Jan Luksemburski, przy okazji zawarcia tzw. traktatów wyszehradzkich, 

zawarli odrębną ugodę w sprawie Bolesławca, leżącego wówczas tuż przy granicy Królestwa Polskiego oraz świeżo zhołdowanych przez Czechy ziem śląskich. 

Zgodnie z tą ugodą Jan Luksemburski miał z początkiem następnego roku zniszczyć zamek czy też gród w Bolesławcu (castrum Boleslauitz) i to tak skutecznie, 

aby nie można było go później odbudować. 

Kazimierz Wielki natomiast zrezygnował z odbudowy tego zamku oraz zobowiązał się nie budować innego zamku ani na terenie samego Bolesławca ani w jego okolicy, 

a nawet zapobiegać budowie tam zamku przez kogoś innego.

Kazimierz Wielki ze swej strony nie dotrzymał jednak warunków ugody, ponieważ za jego czasów zbudowano na terenie Bolesławca nowy zamek, usytuowany w bliższym sąsiedztwie miasta, wśród mokradeł w dolinie Prosny, w odległości około 1 km (w linii powietrznej) na północ od starej warowni książęcej z czasów Bolesława Pobożnego. 

T. Poklewski-Koziełł uważa, że mogło dojść do tego już w latach 1336-1338, a zatem niemal bezpośrednio po zawarciu ugody z Janem Luksemburskim. 

Za tak wczesnym datowaniem budowy drugiego zamku bolesławieckiego przemawia w szczególności ogólny plan tego założenia obronnego, 

ciągle jeszcze nawiązujący - podobnie jak plan starszego zamku bolesławieckiego - do tradycji wczesnośredniowiecznego budownictwa grodowego. 

Spośród wszystkich zamków, jakie zostały wzniesione w czasach Kazimierza Wielkiego, zamek bolesławiecki w największym stopniu przypomina dawniejsze założenia obronne, co sugeruje, że powstał on w najwcześniejszym okresie panowania tego władcy. 

W 1370 r. Bolesławiec, wraz z resztą ziemi wieluńskiej oraz fragmentami ziemi krakowskiej i sieradzkiej, 

został przez króla Ludwika Węgierskiego oderwany od Korony i oddany w lenno księciu opolskiemu Władysławowi II. 

W czasach Władysława Opolczyka, około 1390 r., zamek został bardzo poważnie rozbudowany i unowocześniony. 

Podwyższono wówczas mur obwodowy zamku, a po jego stronie wewnętrznej wzniesiono pierwsze budowle murowane: wieżę ostatecznej obrony oraz dwa budynki mieszkalne, 

przyległe do wschodniego odcinka muru obwodowego. 

W 1391 r. Władysław Jagiełło jako nowy król polski rozpoczął wojnę z Opolczykiem w celu odzyskania utraconych przez Polskę ziem i zamków pogranicznych. 
Zamek bolesławiecki okazał się wówczas obiektem o niezwykle wysokich walorach obronnych - praktycznie nie do zdobycia przy ówczesnych możliwościach strony polskiej 
w zakresie środków walki (mimo użycia sprowadzonej z Krakowa bombardy!). 

bombarda - foto dymuwa

Podczas gdy większość warowni Opolczyka, włącznie z potężnym zamkiem olsztyńskim, szybko wpadła w ręce wojsk Jagiełły, próby zdobycia zamku w Bolesławcu nie przynosiły efektu i ostatecznie został on odzyskany dopiero w 1401 r., już po śmierci Opolczyka.

 

W 1474 r., w czasie walk o koronę czeską pomiędzy Jagiellonami a królem węgierskim Maciejem Korwinem, zamek w Bolesławcu był bezskutecznie oblegany przez wojska Korwina. 
W latach 1625-1628 starosta bolesławiecki Kasper Denhoff przeprowadził gruntowną przebudowę zamku, w którego obrębie powstała wówczas nowa rezydencja starościńska w stylu barokowym. Przebudowa ta naruszyła również ogólny układ założenia obronnego. 
Mimo to zamek w Bolesławcu odgrywał nadal istotną rolę militarną, co znalazło praktyczne potwierdzenie podczas wojen szwedzkich. 

W 1655 r. zamek w Bolesławcu został zajęty przez szwedzkie wojska Karola X Gustawa. 

W 1656 r. Bolesławiec był jednym z ostatnich punktów oporu Szwedów na ziemi wieluńskiej. 
Szwedzka załoga zamku poddała się po tygodniowym oblężeniu przez oddziały pospolitego ruszenia szlachty wieluńskiej i sieradzkiej. 
Poważnie zniszczony w okresie "potopu" zamek bolesławiecki został odbudowany przez starostę 

Jana Szczęsnego Radziejowskiego. 

Już w 1704 r. doszło jednak do ponownego zniszczenia zamku przez Szwedów podczas wielkiej wojny północnej.



Idąc na zamek, mijamy...

młyn z XVIII w. (fot. Katarzyna Gebicka)

Pierwszy młyn datuje się w tym miejscu z XVI w. 
Wzniesiono go, by produkował mąkę na potrzeby położonego nieopodal zamku. 
Co ciekawe, służył również do mielenia słodu na piwo wytwarzane w sąsiednim browarze oraz do mielenia kory dębowej wykorzystywanej w warsztacie szewskim. 
Młynarz zobowiązany był również do znajomości stolarki, wszystkie części młyna wykonywał samodzielnie. 
Odpowiadał także pośrednio za stan „urządzeń wodno-kanalizacyjnych” w miejscowości, np. jazów i kanałów. 
Obok młyna hodowano także często zwierzęta.

W XVIII w., postawiono nowy budynek i wzbogacono jego wyposażenie. Stało się tak dzięki nowemu dzierżawcy. 
Drewniany młyn miał trzy kondygnacje i został wzniesiony na palach. 


Widoczne do dziś koło młyńskie funkcjonowało do czasów międzywojennych. 
W 1936 r. zmienił się właściciel. 
Został nim Niemiec Weiss, który dokonał gruntownych przemian, 

bowiem wyposażył młyn w turbiny elektryczne. 




Obiekt przestał działać w 1964 r., kiedy to poddano go renowacji. Do 2007 r. służył jako obiekt noclegowy i gastronomiczny. 

Przed pożarem wnętrze restauracji zdobiły kamienne żarna i ogromny walec służący do sortowania zboża. Wszystkie te elementy wyróżniały się ogromnymi rozmiarami.






Stary młyn gościł w swych progach w 1709 r. króla Stanisława Leszczyńskiego, który właśnie tu dowiedział się o klęsce Szwedów w bitwie pod Połtawą.







Województwo - łódzkie
Powiat - wieruszowski
Gmina - Bolesławiec


źródło: pwm.org.pl, zamki.res.pl, wikipedia, kultura.lodz.pl, przewodnik Basia Brzezińska