Dotarliśmy tu i my.
W 2 połowie XIII wieku, prawdopodobnie za panowania Bolesława Wstydliwego, w obrębie grodu wzniesiono kamienny stołp – wieżę, istniejącą do dziś.
Do niej Kazimierz Wielki w latach 40. XIV stulecia dobudował zamek, który składał się początkowo z zamku górnego (ta część – po przebudowach – istnieje do dziś)
otoczonego dwoma pierścieniami murów, oraz dolnego,
z bramą wjazdową od strony północnej (do dziś zachowane dolne partie murów).
W 1349 wymieniony jest pierwszy burgrabia będziński Wiernko (Vernco), co wskazuje jednoznacznie, że w tym czasie zamek musiał już stać.
Także przywilej lokacyjny (1358) zawiera słowa, że miasto lokowane jest "pod zamkiem naszym".
Budowa zamku związana była ściśle z utratą Śląska i jego przejściem pod panowanie czeskie (1348) – granica między Koroną Polską a Czeską przebiegała wówczas po linii Czarnej Przemszy, a więc u samego podnóża zamku.
Wspaniale prezentujący się zamek w Będzinie leży przy ruchliwej drodze nad Czarną Przemszą. Obecny wygląd zawdzięcza XIX-wiecznej przebudowie w duchu romantyzmu i powojennej rekonstrukcji. Warownia składa się zamku górnego i rozległego przedzamcza z pozostałościami murów obwodowych i nieistniejącą już dziś bramą wjazdową (jej szczątki odkryli archeolodzy w latach 1954-58) poprzedzoną mostem zwodzonym.
Na zamku górnym stoi budynek mieszkalny czyli przebudowana czworoboczny wieża mieszkalno-obronna oraz ponad 20-metrowa (pierwotnie 30 m) okrągła baszta - stołp. Na jej szczycie znajduje się punkt widokowy z lunetą.
Rozciąga się z niej rozległy widok na całą okolicę.
Dawniej spełniała ona różne funkcje: latarni oświetlającej drogę flisakom, więzienia dla skazańców, a podczas wojny ostatniego punktu obrony.
Zamek otacza fosa oraz wysoki podwójny mur obwodowy. Pomiędzy murami prowadzi ścieżka z ławkami, są tam też reflektory, które ładnie oświetlają zamek nocą. Zewnętrzne mury wsparte są szkarpami, a wewnętrzne zwieńczone podobnie jak baszta blankami.
Od południowego wschodu przez fosę biegnie coś co wygląda jak jedna ściana mostu z arkadami,
ale w rzeczywistości jest to ozdoba wybudowana w XIX wieku na dawnym miejskim murze obronnym.
We wnętrzu zamku od 1956 r. funkcjonuje Muzeum Zagłębia z bardzo bogatą kolekcją dawnej broni.
Muzeum zarządza także nieodległą rezydencją Mieroszewskich, którą można zwiedzać razem z zamkiem.
Poza tym na dziedzińcu warowni znajduje się stylowa karczma rycerska, a obok zamku grodzisko.
W planach dyrekcji muzeum jest odbudowa przedzamcza (zamku dolnego) z bramą i mostem zwodzonym.
Kalendarium:
1349 r. - pierwszy znany burgrabia zamku - Wiernko
1358 r. - została zakończona budowa murowanego zamku
I poł. XV w. - zamek był miejscem najazdów książąt śląskich. Z tego czasu znany jest kolejny burgrabia Mikołaj Kornicz – Siestrzeniec, który zapamiętany został jako Czarny Rycerz Bez Głowy grabiący okoliczne dobra
1434 r. - Zbigniew Oleśnicki zawarł na zamku będzińskim umowę z księciem opolskim Bernardem
1564 r. - istnieje zapis z tego roku mówiący iż zamek był zrujnowany i opustoszały
1616 r. - wielki pożar zniszczył część miasta wraz zamkiem. Niedługo potem starosta Andrzej Dębiński przystąpił do jego odbudowy zachowując gotycki styl
1655 r. - w czasie "potopu" Szwedzi poważnie zniszczyli zamek
1660 r. - odbudowany na siedzibę starosty, stracił jednak swoją świetność
II połowa XVIII w. - zamek przechodzi w ręce pruskich zaborców, a konkretnie rodu Hohenzollernów, którzy niezbyt o niego dbali i wkrótce został opuszczony
przełom XVIII i XIX w. - przed zamkiem postawiono synagogę i mykwę (łaźnię). Spalili ją Niemcy w nocy z 8/9 września 1939 roku. Dziś upamiętnia ją obelisk ku czci pomordowanych Żydów
Początek XIX w. - rozkwit przemysłu i wzrost znaczenia Zagłębia sprawił, że Bank Polski postanowił przenieść do Będzina i zamku założoną w Kielcach przez Staszica Szkołę Akademiczo-Górniczą
1834 r. - przedstawiciel banku hrabia Edward Raczyński zlecił odbudowę zamku włoskiemu architektowi Franciszkowi M. Lanciemu. Dodano wtedy do niego elementy pseudogotyckie architektury romantycznej, obniżono i ozdobiono wieżę, w budynku mieszkalnym wykuto nowe otwory okienne, upiększono mur blankami. Odbudowa nie została dokończona, władze zaborcze nie zezwoliły na uruchomienie w nim ani banku ani szkoły. Zamek stał się ewangelickim domem modlitwy, a następnie szpitalem
Koniec XIX w. - zamek ponownie został opuszczony
1918 r. - założone zostało Towarzystwo Opieki Nad Górą Zamkową. Jego celem było przywrócenie zamkowi dawnej świetności, czego z braku funduszy nie udało się zrealizować
1952 r. - rozpoczęto odbudowę zamku wg planu Zygmunta Gawlika. Nie przywrócono mu jednak w pełni gotyckiego stylu, pozostawiono elementy romantyczne, nie odbudowano wieży bramnej
1956 r. - w zamku otworzono Muzeum Zagłębia
2014 r. - pod zamkiem wyremontowano tunele, nie mające jednak nic wspólnego z warownią lecz z działaniami podczas II wojny św. Wykopali je Niemcy z przeznaczeniem prawdopodobnie na jakąś fabrykę. Teraz będzie w nich podziemna ekspozycja
Województwo - śląskie
Powiat - będziński
Gmina - miejska
źródło: wikipedia, zamki.res.pl, przewodnik po zamku
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz