Wola Błędowa i Pabianice Enderów

O ile do Pabianic trafić nie trudno, to Woli Błędowej szukaliśmy dość długo.
Kiedy już dotarliśmy na miejsce rozpoczęliśmy poszukiwania pałacu.
To mała mieścina, lecz pałac jest ukryty.
Po zasięgnięciu języka dotarliśmy jednak do celu.



Wzniesiony został w latach 1930-1938 przez... 
i tu jest problem, przez którego z Enderów. 
Ba czy aby na pewno przez Enderów ?

Prace wykończeniowe trwały aż do początku II wojny światowej.

      

Po jej zakończeniu budynkiem gospodarowała „Samopomoc Chłopska”, a następnie PGR i Wojewódzki Ośrodek Postępu Rolniczego w Bratoszewicach (lata 80.). 
Mieściły się też tu mieszkania. 

Obecnie stanowi własność prywatną, ale stoi pusty. Miejmy nadzieję, że zostanie przywrócony do świetności, czego zalążkiem mogą być wstawione już nowe okna.
Jest to budowla piętrowa, prezentująca styl neoklasycystyczny. 



Front pałacu zdobi portyk z toskańskimi kolumnami. 



Od strony ogrodu znajduje się trójboczny ryzalit. 
Zachowały się też pozostałości parku.

Wrócę tu za rok może dwa, zobaczymy co z pałacem. 
Odzyska swą świetność, czy też popadnie w niełaskę. Mam wielką nadzieję że nabędzie blasku i zacznie funkcjonować i cieszyć, tak samo jak wspaniały pałac Karola i Teodora Enderów 
w Pabianicach stojący przy ul. Zamkowej 5, wzniesiony w roku 1883. 



Obiekt ten jest symbolem XIX – wiecznej potęgi i pychy pabianickich fabrykantów. 
Jest też pamiątką po ówczesnych czasach gwałtownego rozwoju miasta. 
Pałac „grał” nawet w filmie, kiedy Pabianice (nie po raz pierwszy zresztą) „udawały” sąsiednią Łódź. Andrzej Wajda kręcił tutaj sceny do filmu Ziemia obiecana. Dziś budynek nadal pełni ważną nie tylko dla samego miasta funkcję. Od roku 1999 mieści się w nim pabianickie starostwo.


foto: Pałac i fabryka Enderów z roku 1888 

A skoro fabryka to
oo...




...eklektyczne, pastelowe Biuro Główne zakładów firmy Krusche i Ender. 
Nie brakuje tu neorenesansowych i neobarokowych detali. 
Ten dwukondygnacyjny budynek został zbudowany na planie prostokąta, jest kryty dachem dwuspadowym. 
Dolny rząd okien wieńczą zworniki, natomiast okna na I piętrze są zwieńczone trójkątnymi naczółkami z popiersiami postaci mitologicznych. 
Trzy centralnie umieszczone okna w odróżnieniu od pozostałych są łukowe, półkoliste. 


Nad całością budowli górują trzy tympanony. Na szczycie środkowego została umieszczona rzeźba przedstawiająca Parki, które przędły nić ludzkich losów. 
Te prząśniczki z rzymskiej mitologii stanowiły symbol przemysłu włókienniczego w Pabianicach i podkreślały rolę kobiet w rozwoju tej gałęzi przemysłu. 
To właśnie za sprawą tej charakterystycznej rzeźby w mentalności mieszkańców miasta budynek zapisał się jako
 „Prządki”. 




No i budynek dawnej tkalni po drugiej stronie ul. Zamkowej


to symbole XIX-wiecznej potęgi i bogactwa pabianickich fabrykantów.

Tkalnia wysoka to ogromny, neogotycki budynek projektu T. Markiewicza. Służył jako zakład produkcji tkanin bawełnianych. 
Imponująca jest wielkość obiektu – trzykondygnacyjny budynek z 29-osiową fasadą zawierającą łącznie 170 okien stoi frontem do ul. Zamkowej. 
Drzwi i okna są zakończone półkolistymi łukami. 
Całość obiektu wieńczą trzy schodkowe attyki, z których środkowa jest największa. 
Nad fabryką góruje wkomponowany w wieżyczki największej attyki zegar. 
Szkielet obiektu, ze względu na ciężar maszyn przędzalniczych i tkackich musiał być wytrzymały – stąd też siatka żeliwnych słupów i grubość murów sięgająca do 78 cm. Obecnie jedynie parter tego budynku i kilka pomieszczeń na I piętrze zostało zagospodarowanych. 

Nie zachowały się niestety pozostałości oryginalnego wyposażenia.

I ostatni już jaki znam Pałac Enderów, to stojący w parku w Moszczenicy budynek zwany pałacem. 

foto: moszczenica.pl

Właściwie był to zespół dworski, jako że Moszczenica w całości należała do państwa Enderów.


foto: dawnypiotrkow.pl

W
 czasach powojennych ogrodzenie zostało rozebrane, a park udostępniono wszystkim mieszkańcom Moszczenicy. W przewodniku po województwie łódzkim z roku 1972, przeczytać można, że założenie jest zadbane, a w pałacu mieści się szkoła. Nie wiem do kiedy ta placówka istniała, ale dziś pałac wygląda jak po bombardowaniu. Pozostały gołe mury i powybijane okna. 
Grozy dodaje tabliczka ostrzegająca przed wejściem do środka (złamałem prawo, wszedłem, sfociłem i przeżyłem, ale odradzam wejścia, bo może coś spaść na głowę). 

W roku 2007 obraz zniszczenia dopełnił pożar. Pytaniem jest czy było to zrządzenie losu, czy to podpalenie celowe. Nikomu niepotrzebną ruinę można zniszczyć jeszcze bardziej, aby nie było już wątpliwości, że remont jest bezcelowy...





Województwo - łódzkie
Powiat - zgierski   Powiat - pabianicki   Powiat - piotrkowski
Gmina - Stryków  Gmina - miejska pabianicka   Gmina - Moszczenica
maj, czerwiec 2017



źródło: wikipedia,  Zamki i Pałace Województwa Łódzkiego,  czasnawypoczynek.pl,  moszczenica.pl

2 komentarze:

  1. Właśnie siedzę nad opisem pałacu w Woli Błędowej i ..... jest pewna duża nieścisłość. Teodor nie mógł go wybudować w latach trzydziestych skoro zmarł w 1921 roku.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. I masz słuszność, ale nie znalazłem informacji czyj to był pałac,
      wygląda na to że Stefana jako że Karol zmarł w 1914 r.
      Tak to bywa niestety że źródła nie są rzetelne.

      Usuń