Kielce - Pałac Biskupów Krakowskich

Jest to jedna z najwspanialszych i najlepiej zachowanych  rezydencji z epoki Wazów.

Kielecką rezydencję biskupią ufundował Jakub Zadzik herbu Korab (1582-1642), w latach 1627-1635 podkanclerzy i kanclerz wielki koronny, biskup chełmiński, a od 1635 r. krakowski.

Korpus główny obecnego pałacu stanął najprawdopodobniej już w 1641 r., jednak prace wykończeniowe trwały do roku 1644, pod kierunkiem starosty Stanisława Czechowskiego i budowniczego Jana Herbka.

Powstał wówczas murowany, piętrowy budynek na planie zbliżonym do kwadratu, z dwoma aneksami od strony zachodniej, nakryty dwoma stromymi dachami. W czterech narożach ustawiono sześcioboczne, trzykondygnacyjne wieże, nakryte hełmami, połączone z elewacją wschodnią za pomocą niskich murów parawanowych.

Opasanie pałacu murem już na etapie budowy miało być nawiązaniem do tradycji średniowiecznej siedziby feudalnej, a tym samym podnosić splendor rezydencji. Sam pałac w XVII wieku nie uległ poważniejszym zmianom, przynajmniej zewnętrznym.

Istotne zmiany w wyglądzie pałacu wprowadził biskup Konstanty Felicjan Szaniawski (1720-1732), który zadecydował o wzniesieniu skrzydeł bocznych wzdłuż południowego i północnego boku dziedzińca.

Rozpoczęte prace dokończył następca, 

biskup Jan Aleksander Lipski (1732-1746).

Następca biskupa Lipskiego – Andrzej Stanisław Załuski (1746-1758) w połowie XVIII wieku kazał wybudować w obrębie dziedzińczyka południowego budynek oranżerii (ogród zimowy). W 1752 r. w okolicy biskupich stajni wystawiono budynek ujeżdżalni. W tym samym roku powstał budynek Spichlerza, przystawiony do południowego odcinka muru obwodowego.

Kolejnych modernizacji pałacu i adaptacji wnętrz dokonano za biskupa Kajetana Sołtyka (1759-1788), który rezydował tu stale od 1782 roku.

Decyzją Sejmu Czteroletniego 26 sierpnia 1789 roku 

dobra kieleckie biskupów krakowskich w tym pałac zostały przejęte przez Skarb Państwa.

Od tej chwili budynek wykorzystywany był przede wszystkim do celów administracyjnych. W 1. połowie XIX wieku był on siedzibą m.in. kwater i magazynów wojskowych oraz lazaretu (od 1805 r.), biur prezesa Komisji Wojewódzkiej (od 1816 r.), gubernatora cywilnego, Dyrekcji Głównej Górniczej, biur urzędu skarbowego. 

W latach 1816-1826 w skrzydle północnym funkcjonowała Szkoła Akademiczno –Górnicza, pierwsza w Polsce uczelnia techniczna, założona przez Stanisława Staszica.

W 1923 r. kielecki architekt Wacław Borowiecki zaprojektował nadbudowę skrzydła południowego i dziedzińczyk między oficyną a pałacem. 

Jest on również twórcą projektu neorenesansowego budynku pomocniczego (oficyny ogrodowej), wybudowanego w okresie międzywojennym w miejscu dawnego domu gościnnego, po północnej stronie pałacu.

pocztówka z 1928 roku

W 1926 roku wycięto drzewa i krzewy zasadzone w okresie 1860-1863 na frontowym dziedzińcu i zasadzono nową niską zieleń według projektu Stanisława Mazurkiewicza. Od tej pory dziedziniec frontowy zajmują dwa duże trawniki przedzielone alejką.

Z inspiracji wojewody Władysława Dziadosza na pamiątkę pobytu w pałacu w sierpniu i wrześniu 1914 roku Józefa Piłsudskiego urządzono w trzech pomieszczeniach południowo-zachodniej części przyziemia Sanktuarium Marszałka Józefa Piłsudskiego i Muzeum Legionów Polskich, które uroczyście otworzono w 1938 r. 

pocztówka  ~1910 rok

W okresie 1939-1945 pałac był siedzibą niemieckich władz okupacyjnych, które zdecydowały o przeprowadzeniu we wnętrzach remontu.

W okresie powojennym (1945-1970) pałac mieścił biura Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej. Od 1971 roku rezydencję kielecką przejęło Muzeum Świętokrzyskie (od 1975 roku Narodowe), które rozpoczęło wieloletnie prace remontowe i badania archeologiczne na terenie wzgórza, korpusie głównym, skrzydłach bocznych oraz ogrodzie.

Prace remontowe faktycznie trwają, widać prace które postępują.

Byliśmy tu sześć lat temu, jesteśmy dziś i jedyne co można obejrzeć 

to remont oraz wystawy tematyczne.

Pałacu wewnątrz niestety nie zwiedziliśmy.

woj. świętokrzyskie

aglomeracja kielecka

Kielce

sierpień 2017 i 2021 rok

źródło; swietokrzyskie.travel, mnki.pl, zamkipolskie.com, fotopolska.eu, wikipedia.